Germeraad Makelaars Pieter Jellessingel 9
9051 BV Stiens

Op 6 juli 2021 heeft de eerste kamer ingestemd met wijzigingen in de woningwet, deze gaan in per 1 januari 2022. Hier staan verschillende dingen in, maar maakt het onder andere mogelijk voor gemeentes om een zelfbewoningsplicht voor bestaande bouw in te stellen. Ook wel bekend als opkoopbescherming. Dit was voorheen alleen mogelijk voor nieuwbouw.

  • Wat is de aanleiding voor de wetswijziging?
  • Wat is het voordeel voor jouw als huizenzoeker?
  • Welke gemeentes doen mee?
  • Hoe zit dit in Friesland

Aanleiding van de wetswijziging

Vooral in grote steden is het voor starters en woningzoekenden in de lagere prijsklassen bijna onmogelijk om een huis te kopen. Dit probleem is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden en verplaatst zich naar meer gebieden en meer prijsklassen.

Als één van de redenen van het huizentekort wordt vaak genoemd dat deze betaalbare woningen voor neuzen van woningzoekers worden weggekaapt door investeerders: zij hebben het doel om de woning op te knappen en voor een hogere prijs door te verkopen, of om de woning te gaan verhuren. Ze gaan er dus niet zelf wonen, maar drijven de prijzen op de woningmarkt op doordat het aanbod krapper wordt.

Voordeel zelfbewoningsplicht

Bij nieuwbouw hadden gemeentes al de mogelijkheid om een zelfbewoningsplicht in te voeren. Als je dit huis koopt, moet je er ook zelf gaan wonen. Dit wordt vaak gecombineerd met een anti-speculatiebeding: de woning mag niet binnen een bepaalde termijn weer doorverkocht worden. Daardoor komen de huizen die nieuw gebouwd worden, ook daadwerkelijk in handen van de toekomstige bewoners.

Veel woningen die traditioneel gezien worden als starterswoningen, zijn bestaande bouw. Daardoor konden gemeentes hier geen zelfbewoningsplicht opleggen. De lage prijzen maakt deze starterswoningen een makkelijk doelwit voor pandjesbazen om in te investeren, ten koste van de starter. Dat kan dus vanaf nu verleden tijd zijn.

Er zijn wel een aantal uitzonderingen waarbij de gemeente toch een vergunning zal moeten verlenen, namelijk als het gaat om verhuur aan familie, een woning die onderdeel is van een bedrijfspand, of tijdelijke verhuur. In dat laatste geval mag het dan weer niet gaan om verhuur voor vakanties. En gemeentes mogen zelf aanvullende uitzonderingen invoeren.

Zelfbewoningsplicht bestaande bouw in 2022

De gemeentes mogen zelf bepalen voor, bijvoorbeeld, welke prijsklasse en welke wijken ze zo’n plicht invoeren. Amsterdam was de eerste gemeente die een zelfbewoningsplicht voor bestaande bouw aankondigde: Iedereen die een huis koopt met een WOZ-waarde tot 512.000 euro moet er zelf gaan wonen.

Rotterdam en andere grote steden kondigden daarna ook soortgelijke plannen aan. Omliggende gemeentes van de grote steden zijn bang dat de investeerders naar hun gemeente toetrekken en kondigen daarom in veel gevallen ook een zelfbewoningsplicht aan.

Inmiddels hebben meer dan 130 gemeentes aangekondigd met de zelfbewoningsplicht voor bestaande bouw bezig te zijn, dit zijn met name gemeentes met grotere steden. Hoe vergevorderd de plannen zijn verschilt per gemeente.

Zelfbewoningsplicht in Friesland

In tegenstelling tot de randstad, is Friesland bij grote investeerders nog iets minder populair. Toch is het ook hier voor starters steeds moeilijker om een woning te bemachtigen en blijven doorstromers langer in hun eigen woning door de hoge prijzen.

In Friesland geldt in de gemeentes Ameland, Dantumadiel, De Fryske Marren, Noardeast-Fryslân en Súdwest-Fryslân al een zelfbewoningsplicht voor nieuwbouw. Er zijn verschillende gemeentes waar door de politiek interesse is getoond voor een zelfbewoningsplicht voor bestaande bouw, maar nog nergens liggen concrete plannen. Dit gaat om de gemeentes Achtkarspelen, Heerenveen, Leeuwarden, Ooststellingwerf, Opsterland, Smallingerland, Súdwest-Fryslân en Waadhoeke.